دلایل اثبات غدیر خم
( با توجه به کتب علمای اهل سنت )
استاد راهنما :
دانشجو :
فریبا مهدیزاده
مقدمه
تمامی منابع که در این تحقیق موجود است از کتب معتبره علمای بزرگ اهل تسنن استخراج شده و مورد قبول خود انها می باشد . چون یکی دیگر از شاهکارهای بازیگران که برای فریب دادن بی خبران به کار می برند ، ان است که :
می گویند و می نویسند که انچه از اخبار در موضوع تشیع و امامان اثنی عشری نقل شده ، ساخته ی خود شیعیان است !
لذا هر منصف عاقلی که این تحقیق را بی طرفانه بخواند ، پی به دروغ پردازی های ان می برد و می فهمد که تمامی این اخبار از کتب معتبره اکابر و علما تسنن هم به ما رسیده و متفق علیه فریقین ( شیعه و سنی ) می باشد .
به دلیل زیاد بودن سعی بر جمع اوری بهترین مطالب و مهمترین ها بود .
اما دوستانی که علاقه دارند می توانند کتاب شبهای پیشاور را تهیه کرده و از این کتاب استفاده کنند .
در این کتاب حدود 700 صفحه ، با توجه به کتب اهل تسنن ، به شبهات پاسخ داده است .
امیدوارم امیرالمونین (ع) شفاعت همه ی ما را بکنند و دستمان را بگیرند .
اشاره
رخداد غدیر در ذىالحجه سال دهم هجرى، تنها یک حادثه تاریخى نیست؛
غدیر، تنها نام یک سرزمین نیست، یک تفکر است؛
نشانهاى است از تداوم خط نبوت؛
چشمهاى است که تا پایان هستى مىجوشد؛
غدیر، روز اکمال دین، اتمام نعمت و موجب خشنودى خداست؛
روز بزرگ، روز گشایش و روز تکامل است؛
غدیر، نه تاریخ است، نه جغرافیا و نه روایت، بلکه ولایت است؛
پیشوند غدیر، رسالت است و پسوند آن، ولایت و امامت.
معنای غدیر
غدیردرلغت به معنای آبگیر است؛ گودالی در بیابان که آب باران در آن گرد آید. در میان راه دو شهر بزرگ دنیای اسلام، مکه و مدینه، محلی است به نام «جُحفه» که در زمان رسول گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله ، کاروانیان حج گذار در آنجا از هم جدا میشدند و به طرف دیار خود میرفتند. در این محل، غدیر خم جای دارد. علت نام گذاری این غدیر به خم، آن است که آبگیر آنجا به شکل خُمِ رنگرزان بوده و برخی قبایل صحرایی، گاه جامههای رنگ کرده خود را در این آبگیر میشستهاند.
خلاصه واقعه غدیر خم
در سال دهم هجرت، رسول خدا صلیاللهعلیهوآله به حج رفت و احکام آن را به مردم آموزش داد. به هنگام بازگشت از مکه، در استراحتگاه جُحفه و در غدیر خم، به امر خدا مردمان را گرد آورد و در آن مجمع سترگ، امام علی علیه السلام را به جانشینی خود به آنان شناساند و فرمود: «هر کس من مولای اویم، علی مولای اوست». البته جانشینی علی علیه السلام سالها پیش در مکه و در جمع خاندان هاشم انجام گرفته بود، ولی در غدیر، به اطلاع عموم رسید.
دلایل بر اثبات غدیر
پس از اینکه پیامبر (ص) تمامی صحابه را جمع نمودند ، خطبه ی بسیار طولانی را قرائت فرمودند که که غالب ان خطبه در مدایح و فضایل امیرالمومنین علی (ع) بود و غالب ایاتی را در باره ی علی نازل شده بود را فرائت نمودند . بعد از اینکه جمیع امت را به خوبی متوجه مقام مقدس ولایت امیرالمومنین (ع) نمود ، انگاه فرمودند :
ای جماعت مردم ایا من اولی به تصرف از شما در نفس های شما نیستم ( اشاره دارد به ایه شریفه النبی اولی بالمومنین من انفسهم ) عرض کردند : چرا ! فرمود : هرکس من مولای او هستم ( یعنی اول به تصرف در امر او هستم ) پس از این علی ( ع) مولای اوست ( یعنی : اولی به تصرف از او می باشد .
سپس پیامبر امر فرمود خیمه ای برپا کردند و امیرالمومنین را امر فرمود در خیمه بنشیند و به تمام امت که حاضر بودند امر فرمود : بروید و با علی بیعت کنید . زیرا که من از جانب پروردگارم مامورم از شما برای علی بیعت بگیرم .
اول کسی که در ان روز بیعت کرد عمر و پس از ان ابی بکر و عثمان و طلحه و زبیر بودند و این پنج نفر هر سه روز که پیغمبر در ان بیابان توقف فرمود ، متوالیا بیعت نمودند که منابع این گفته در کتب علمای اهل تسنن که در زیر می نویسم امده است .
غدیرخم کالشمس فی رایعه النهار ظاهر و هویدا می باشد و کسی این معنی را انکار نمی نماید مگر عنود لجوج که خود را رسوا و مفتضح سازد .
1 ) امام فخرالدین رازی در تفسیر مفاتبیح الغیب 2 ) امام احمد ثعلبی در تفسیر کشف البیان
3 ) جلال الدین سیوطی در تفسیر درالمنثور 4 ) ابوالحسن علی بن احمد واحدی نیشابوری در اسباب النزول
5 ) محمد بن جریر طبری در تفسیر کبیر 6 ) حافظ ابو نعیم اصفهانی درکتاب ما نزل من القران فی علی و در حلیه الاولیا
7) محمدبن اسمعیل بخاری در صفحه 375 جلد اول تاریخ خود
8 ) مسلم بن حجاج نیشابوری در ص 325 جلد دوم صحیح
9 ) ابی داوود اسحاق در سنن 10 ) محمد عیسی ترمذی در سنن
11 ) حافظ ابن عقده در کتاب الولایه 12 ) ابن کثر شافعی در تاریخ خود
13 )امام ائمه الحدیث احمدبن حنبل ( رئیس حنابله ) در ص 281 و 371 جلد چهارم مسند
14 ) ابو حامد محمد بن الغزالی در سرالعالمین 15 ) ابن عبد البر در استیعاب
16 ) محمدبن طلحه شافعی در ص 16 مطالب السئول 17 ) ابن مغازلی فقیه شافعی در مناقب
18 ) نورالدین صباغ مالکی در ص 24 فصول المهمه 19 ) حسین بن مسعود بغوی در مصالیح الحسنه
20 ) ابولموید موفق بن احمد خطیب خارزمی در مناقب 21 ) مجد الدین بن اثیر محمد بن حمد شیبانی در جامع الاصول
22 ) حافط ابو عبد الرحمان بن علی نسائی در خصائص العلوی و نن
23 ) سلیمان بلخی حنفی در باب 4 ینابیع الموده 24 ) شهاب الدین حجر مکی در صواعق محرقه و کتاب المنخ الملکیه و مخصوصا در ص 25 باب اول 25 صواعق
26 ) محمد بن یزید حافظ ابن ماجه ی قزوینی در سنن 27 ) حافظ ابو عبدالله محمد بن عبدالله حاکم نیشابوری در مستدرک
28 ) حافظ سلیمان بن احمد طبرانی در اواسط 29 ) ابن اثیر جزری در اسد الغابه
30 ) یوسف بن سبط جوزی در ص 17 تذکره الخواص الامه
31 ) ابو عمر اخمد بن عبدربه در عقد الفرید 32 ) علامه سمهودی در جواهرالعقدین
33 ) ابن تیمیه احمد بن عبد الحلیم در منهاج السنه 34 ) ابن حجر عسقلانی در فتح الباری و تهذیب التهذیب
35 ) ابوالقاسم محمد بن عمر جارالله زمخشری در ربیع الابرار
36 ) ابو سعید سجستانی در کتاب الدرایه فی حدیث الولایه
37 ) عبیدالله بن عبدالله حسکانی در دعاه الهی الی ادائ حق المولات
38 ) رزین بن معاویه العبدری در جمع بین الصحاح السته
39 ) امام فخر رازی در کتاب الاربین . گوید : اجماع نموده اند تمام امت بر این حدیث شریف و مقبلی در احادیث متواتره
40 ) سیوطی در تاریخ الخلفائ 41 ) میر سید علی همدانی در موده القربی
42 ) ابوالفتح نظزی در خصائص العلوی 43 ) جمال الدین شیرازی در کتاب الاربعین
44 )خواجه پارسای بخاری در فصل الخطاب 45 ) عبد الرئوف المناوی در فیض القدیر فی شرح جوامع الصغیر
46 ) محمد بن یوسف گنجی شافعی در باب 1 کغایه الطالب
47 ) یحیی بن شرف النووی درکتاب التهذیب الاسمائ و اللغات
48 ) ابراهیم بن محمد حموینی در فرائد المسطین 49 ) قاضی فضل الله بن روزبهان در ابطال الباطل
50 ) شمس الدین محمد بن احمد شربینی در سراج المنبر
51 ) ابولفتح شهرستانی شافعی در ملل و نحل
52 ) حافظ ابوبکر خیطب بغدادی در تاریخ خود
53 ) حاظ بن عساکر ابوالقاسم دمشقی در تاریخ کبیر 54 ) ابن ابی الحدید معتزلی در شرح نهج البلاغه
55 ) علائ الدین سمنانی در عروه الوثقی 56 ) ابن خلدون در مقدمه تاریخ خود
57 ) مولی علی متقی هندی در کنزالعمال 58 ) شمس الدین ابو الخیر دمشقی در اسنی المطالب
59 ) سید شریف حنفی جرجانی در شرح مواقف 60 ) نظام الدین نیشابوری در تفسیر غرائب القران و طبری و ابن عقده و حداد
خلاصه کلام که همه علما و محقیقن خود اهل تسنن به استثنای عده قلیلی از متعصبین عنود با این سلسله روات مخالف اند .
اختلاف نظر بین طرفداران شیعه و سنی
یکی از ماجراهایی که هیچکس نمی تواند آن را انکار کند و در بیان رد آن براید حتی آنها که دشمن ترین نسبت اعتقادات شیعه هستند ماجرای غدیر خم است و برای بیان این مطلب نیازی به سند حدیث نیست چرا که امری مسلم و متواتر است که همگان آن را قبول دارند . اما جالب است که بدانید با چنین رویداد بزرگی که شیعه معتقد است در آن امر جانشینی پیامبر مشخص شده است در مقابل اهل سنت با چه دلایلی این اتفاق را رد می کنند . حال ما به بررسی دلایل اهل سنت می پردازیم که به طور خلاصه آنها می گویند در حدیث من كنت مولاه فعلي مولاه که آن را قبول دارند مقصود پیامبر دوست بوده نه آنکه شیعه آن را تعبیر به جانشین می کند .
تفکر طرفداران مکتب خلفا : پيامبر خدا (ص)سپاهي را به فرماندهي خالد بن وليد به يمن فرستاد غنائم زيادي را به دست آوردند . پیامبر (ص)علي بن ابيطالب را فرستاد تا خمس غنائم را اجرا كند و بقيه را تقسيم نمايد . او از اين كار فارغ شد در حالي كه خسته به نظر ميرسيد . همراهان از او خواستند تا كه شتران خود را استراحت بدهند و بر شتران به غنيمت گرفته شده شوار شوند . علي آنان را منع كرد سپس براي خود جانشيني تعيين كرد و خودش زودتر رفت تا كه به مراسم حجة الوداع برسد . جانشين علي (ع) به هر يك از همراهانش يك لباسي از كتان داد و به آنان اجازه داد كه بر شتران به غنيمت گرفته شده سوار شوند . علي (ع) بعد از فارغ شدن از مراسم حج نزد آنان بازگشت ، لباس و شتران را از افراد گرفت و بر نائبش خشمگين شد و او را بر كارش سرزنش كرد . گلايه و شكايت در ميان سپاه ظاهر شد و با علي به مخالفت پرداختند و هنگام رسيدن به پيامبر شكايت خود را از رفتار علي اعلام كردند . بدين ترتيب در ميان همراهان پيامبر بحث علي و شاكيانش منتشر شد و سخن عليه علي نزد پيامبر افزايش يافت . بريده ميگويد : وقتي نزد پيامبر رسيدم از كار علي انتقاد كردم و اشكالات او را گفتم تا ديدم چهره پيامبر (ص)تغيير كرد و فرمود : آيا من از خود مؤمنين نسبت به آنان اولي نيستم (ألست اولي بالمؤمنين من أنفسهم )، گفتم : بله ، سپس فرمود : من كنت مولاه فعلي مولاه پس پيامبر در ميان ما بلند شد و فرمود : اي مردم از علي شكايت نكنيد ، قسم به خدا او با تقواتر از آن است كه از او شكايت شود .
تفکر طرفداران مکتب اهل البیت : این جریانی را که می اورند در واقع می خواهند بگویند که پیامبر حدیث غدیر را به این دلیل فرمودند که دیدند در مورد حضرت علی (ع) انتقاد و بد گویی زیاد شده است و برای اینکه به این حرفها پایان دهند 120 هزار نفر جمعیت را در صحرای غدیر خم جمع کردند و گفتند هر کس من دوست او هستم علی نیز دوست او می باشد تا دیگر بد گویی ها پیرامون حضرت علی (ع) خاتمه یابد چنانکه ابراهیم محمدی مولف کتاب عیانات که نقدی بر کتاب تیجانی می باشد و در رد عقاید شیعه می باشد و بارها در این کتاب به توهین و بد گویی علیه تیجانی و شیعه پرداخته است می گوید :
در اينكه پیامبر (صلی الله علیه و سلم) چنين جملهاى«من كنت مولاه فهذا على مولاه! اللّهم وال من والاه و عاد من عاداه!»در حقّ علي (رضي الله عنه) فرموده، هيچ شكّى نيست.. امّا بايد ديد كه چرا اين جمله را در آن محل فرمود؟ و در واقع بايستى به روايات و تواريخ معتبر و متواتر مراجعه كرد تا ديد كه چه مسألهاى پيش آمده بود كه باعث گرديد، پیامبر (صلی الله علیه و سلم) چنين بگويد.. و چرا لفظ ولايت (وال و والاه) را در برابر عداوت (عاد و عاداه) قرار داد؟
بعد در ادامه همان جریانی را که در بالا بنده بطور خلاصه آورده ام به طور مشروح توضیح می دهد و بعد از آن می گوید :
اين سه برخورد بجا و قاطعانه علي (رضي الله عنه) با همراهانش - يعنى جريان كنيزك، و سختگيرى او در جلوگيرى از استفاده مركبهاى زكات، و اقدام او در بازپسگيرى لباسهايى كه در غيابش توزيع شده بودند - باعث كينه و دشمنى آنها با علي (رضي الله عنه) گرديد و گلايه و شكايتهاى خود را دهان به دهان منتقل كردند و افراد زيادى را در انتقاد و اعتراض به علي (رضي الله عنه) با خود شريك ساختند!
اين اعتراضات از طرف شاكيان، زمانى كه حتّى مراسم حج را به پا مىداشتند، پايان نيافت، و بلكه زيادتر شد و نزد پیامبر (صلی الله علیه و سلم) رفتند و درباره علي (رضي الله عنه) سخنان فراوانى گفتند .
... بدين ترتيب، پیامبر (صلی الله علیه و سلم) با چنين افرادى كه موج كينه و دشمنى با علي (رضي الله عنه) را در ميان خود داشت و به ديگران نيز منتقل مىساخت و خصوصاً بازيچهاى براى منافقان و نهايتاً تفرقه مسلمانان مىشد، از مكّه خارج شد و به طرف مدينه حركت كرد، پس در فرصت مناسبى - قبل از آن كه مسلمانان كه از گوشه و كنار جزيره العرب براى اداى فريضه حج آمده بودند و اكنون در مسير بازگشت بودند، متفرّق شوند و هركس به سرزمين خويش برگردد و پيش از آن كه امواج اين بگومگوها نسبت به علي (رضي الله عنه) به جاهاى ديگر -خصوصاً مدينه - نيز منتقل شود، هنگام نماز ظهر در غدير خم - محلّى در نزديكى جحفه - سخنانى را ايراد فرمود و با جملاتى از علي (رضي الله عنه) جانبدارى كرد و قضيّه را همانجا فيصله بخشيد (عیانات ،فصل 5، روایت غدیر، چون از نسخه الکترونکی کتاب استفاده کردم شماره صفحه را نیاورده ام )
واقعا جای تعجب و بسیار تاسف دارد برای کسانی که با تعصب بیجا و دگم اندیشی می خواهند زیر بار حقیقت به این بزرگی نروند و با هر بهانه تراشی و دلیل می خواهند حرفهایی را بزند که چه بسیار ناآگاهند که این گونه صحبتها بر علیه عقاید خود و بی احترامی به تفکرات خودشان می باشد به مصداق واقعی این حرف که: آمديد كه ابرو را درست كنيد اما چشم شخص را هم كور كرديد .
عذرهای بدتر از گناه اهل سنت
1- اين شكايت ارتباطي به قضيه غدير خم ندارد و حدود ده ماه قبل از حركت پيغمبر به حجة الوداع بوده است. قضيه مربوط به مدينه است نه در حجة الوداع ، خود بريده ميگويد : وقتي من وارد مسجد شدم رسول خدا در منزل خود بود و برخي از اصحاب در مقابل در مسجد بودند اينها همه نشان ميدهد كه اين قضيه ربطي به غدير خم ندارد و در همان مدینه این قضیه خاتمه یافت. معجم أوسط طبراني ، ج6 ، ص163 و معجم كبير طبراني ، ج18 ، ص128 و مستدرك حاكم نيشابوري ، ج3 ، ص110
2- اين قضيه نشان ميدهد كه صحابه عليه علي توطئه و سعايت كردند كه با عدالت صحابه سازگاري ندارد. شما كه ميفرمائيد : الصحابه كلّهم عدول و هر كس نسبت به صحابه بد بگويد فهو زنديق ، خود همين قضيهاي كه شما نقل ميكنيد دلالت ميكند بر توطئه و بر سعايت صحابه بر ضد علي ، آيا سعايت از ديدگاه شما مخل به عدالت نيست ؟ شما كه خواستيد غدير را زير سوال ببريد صحابه را زير سؤال برديد ، شما كه اهل بيت را رها كرديد و صحابه را گرفتيد و ميگوئيد كه پيغمبر فرموده : اصحاب من مانند ستارگانند كه به هر يك از آنها اگر تمسّك كنيد هدايت مييابيد ، آيا اين روايت درست است ؟ آيا يك مسلمان ميتواند با تمسك به اين دسته از اصحاب رسول خدا كه سعايت علي را كردند تا او را از چشم پيغمبر بيندازند ، سعايت مسلماني را كند تا او را از چشم مسلمان ديگر بيندازد . آيا قبول ميكنيد كه ما استناداً به عمل صحابه سعايت مسلمانان را كنيم ؟ يا نه ، به اين نتيجه ميرسيد كه يك شعري انشاء كردهايد كه در قافيهاش ماندهايد ؟ یا می خواهید گناه صحابه را با اجتهاد مثل همیشه ماست مالی کنید ؟
چه حرفی بالاتر از چیزی که خودتان می زنید در حالی که کتاب عیانات خود می گوید ((اين سه برخورد بجا و قاطعانه علي (رضي الله عنه) با همراهانش)) آیا این صحابه در زمان حیات پیامبر اکرم به هر بهانه ای نمی خواستند با علی مخالفت کنند؟ منافقان از این اتفاق می خواستند بازیچه برای تفرقه مسلمانان استفاده کنند و حضرت رسول برای جانبداری از علی در غدیر خم خطبه ای ایراد فرمود ، که دیگر این منافقان نتوانند بعد از فوت پیامبر هر بلایی را که بخواهند سر علی بیاورند . آیا این سندی بر مظلومیت علی نیست؟وقتی در زمان حیات پیامبر این چنین تنها است که همه به بدگویی او می پردازند و تنها حامی او پیامبر خداست ، حال این علی بعد از پیامبر چه کند ؟ آیا مخالفان علی که در زمان حیات پیامبر او را بد می گفتند و مقابل کار بجا و درست او می ایستادند بعد از فوت پیامبر به راحتی نمی توانستند حق او را پایمال کنند ؟
3- اين قضيه شكايت بريده و همچنين شكايت برخي از افراد باعث غضب پيغمبر شد . احمد بن حنبل كه در مسندش ميگويد هر حديث صحيحي را من توانستهام در اين كتاب آوردهام ، اگر روايتي را در صحيح من نديديد بدانيد كه آن روايت صحيح نيست از قول بريده ميگويد : آمدم نزد پيغمبر و نامه خالد را به او دادم فرأيت الغضب في وجه رسول الله . آثار غضب و خشم در سيماي پيغمبر مشاهده كردم. (مسند احمد (چاپ قاهره ، شرح حمزة احمد زين) ، ج16 ، ص486)
اين كار آقايان باعث شد كه پيغمبر غضبناك و اذيت شد ؛ آيه قرآن ميفرمايد :
إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُّهِينًا(احزاب /57) آنها كه خدا و پيامبرش را ايذاء مىكنند خداوند آنها را از رحمت خود در دنيا و آخرت دور مىسازد، و براى آنان عذاب خوار كنندهاى آماده كرده است
در بعضي از روايات است كه وقتي بريده با اصحاب مشغول گفتگو بود كه لشكر پيروز شد اما علي فلان كار و فلان كار را كرد ، رسول خدا كلام ما را ميشنيد
فخرج رسول الله مغضباً و قال : ما بال أقوال ينتقصون عليّاً ؟ من ينتقص عليّاً فقد تنقّصني و من فارقني فقد فارقني
پيغمبر در حالي كه غضبناك بود از حجره بيرون آمد و فرمود : چه فكرهائي ميكنند كساني كه اين همه از علي بدگوئي ميكنند ؟ هر كس از علي بدگوئي كند از من بدگوئي كرده است و هر كس از علي جدا شود از من جدا شده است.( معجم أوسط طبراني ، ج6 ، ص163)
اين قضيه باعث شد كه پيغمبر بفرمايد : علي ولي همه مؤمنين بعد از من است. من ينتقص عليّاً فقد تنقّصني و من فارقني فقد فارقني ، هر كس از علي بدگوئي كند از من بدگوئي كرده است و هر كس از علي جدا شود از من جدا شده است و همچنین جمله اللّهم وال من والاه و عاد من عاداه (خداوندا کسانی که علی را دوست دارند ، دوست بدار و آنها که با او دشمنی کنند دشمن بدار) که مولف عیانات می گوید هیچ شکی نیست در حق حضرت علی (ع) است و اين يعني خط بطلان بر عمل صحابه بعد از پيغمبر و يعني خط بطلان بر تمام كساني كه جنگ خانمانسوز جمل را به راه انداختند و بيش از سي هزار نفر را به خاك و خون كشاندند و يعني خط بطلان بر كساني كه18 ماه جنگ صفين به راه انداختند كه نتيجه آن يكصد و ده هزار كشته از طرفين شد و يعني خط بطلان بر كساني كه آتش جنگ نهروان را برافروخته كردند و چهار هزار نفر انسان در اين ميان كشته شد .
در آخر از اهل سنت سؤال ميكنيم : شما كه امروز در كتابهاي فقهي ، اصولي ، تاريخي و تفسيريتان از ابوهريره ، كعب الاحبار يهودي ، تميم الداري هزاران روايت داريد ولي از علي هيچ روايتي نداريد . موطأ مالك يكي از فرق اربعه شماست ، منصور دوانيقي به مالك رئيس مالكيها ميگويد : اي مالك ! كتابي بنويس به شرط آنكه در آن يك روايت از علي نياورده باشي . شما كتاب موطأ مالك را ببينيد ، اگر يك روايت از علي عليه السلام پيدا كرديد ! آيا اين مصداق ((من فارق علياً فقد فارقني)) و ((اللّهم وال من والاه و عاد من عاداه)) نيست ؟
پیام غدیر
داستان غدیر از عظمت و ضرورت ولایت و ریشهای بدون این مسئله خبر میدهد. رسول صلیاللهعلیهوآله در آن هنگام و در زیر آن آفتاب سوزان. آن همه جمعیت را برای چه نگه میدارد و چه پیامی برایشان دارد.
این پیام اساسیترین پیام دین او بود و به راستی رسول صلیاللهعلیهوآله بر عظمت و ضرورت آن واقف بود، که مردم را در آن گرمای سوزان نگه داشت و رسالت آسمانی خویش را به مسلمانان ابلاغ فرمود.
غدیر، خنثی کننده توطئه
آنچه میتوانست همه نقشههای منافقان را یکجا خنثی، و اسلام را در چنان برهه حساسی حفظ کند، تعیین جانشین پیامبر و اعلان رسمی آن بود، چنان که حضرت زهرا(س) در اینباره میفرمایند: «پیامبر در روز غدیر، عقد ولایت را برای علی علیه السلام محکم کرد». غدیر خم منافقان را فلج کرد و مانع اجرای نقشهها و توطئههای شیطانیشان شد.
تاج ولایت
پیامبر صلیاللهعلیهوآله در غدیر خم عمامه خود را، که «سحاب» نام داشت، به عنوان تاج افتخار بر سر امیرالمؤمنین علیه السلام قرار دادندو انتهای عمامه را بر دوش آن حضرت آویختند و فرمودند «عمامه تاج عرب است».
خلاصه مکتب وحی
«غدیر» عصاره و نتیجه خلقت و چکیده تمام ادیان الهی و خلاصه مکتب وحی است و صرفا واقعهای تاریخی نیست. این نام مقدس، عنوان عقیده ما و اساس دین است. غدیر ثمره نبوت و میوه رسالت است غدیر تعیین کننده خطمشی مسلمانان تا آخرین روز دنیاست. غدیر ماجرایی سرنوشتساز است که «خطبه غدیر» شاخصترین و زندهترین سند آن است.
غدیر؛ تداوم خط نبوت
واقعه غدیر خم که در آخرین سال زندگی رسول گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله رخ داد و در آن علی علیه السلام به جانشینی آن حضرت صلیاللهعلیهوآله برگزیده شد، حادثهای تاریخی نیست که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر تنها نام یک سرزمین نیست؛ یک تفکر است. غدیر، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوت خبر میدهد. غدیر، نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایهداران امامت است. آری، غدیر خم یک سرزمین نیست؛ چشمهای است که تا پایان هستی میجوشد؛ کوثری است که فنا برنمیدارد؛ و افقی است بیکرانه و خورشیدی است عالمتاب.
غدیر و سرنوشت اسلام
بدون شک واقعه غدیر خم، نقش سرنوشت سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشته است. در این واقعه، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله مهمترین مأموریت دوران پیامبریِ خود را به انجام رساند؛ مأموریتی که انجام آن، به منزله رساندن پیام رسالت حضرت بود، و کوتاهی در مورد آن، به از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان میانجامید؛ چنان که خداوندمتعالی درآیه ۶۷ سوره مائده میفرماید: «هان ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است، تبلیغ کن و اگر چنان نکنی، پیام و رسالت او را انجام ندادهای وخداوند تو را از مردم حفظ میفرماید».
حدیث غدیر خم یقینی است
واقعه غدیر خم، یکی از مسلّمترین مسائل تاریخ اسلام است و صدها دانشمند از آن یاد کردهاند؛ مانند ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی. فیلسوف معروف، فارابی نیز بر همین اساس، به تحلیل فلسفه «امامت» پرداخته است. ابن سینا نیز به موضوع نص (حدیث صریح غدیر)، در کتاب شفا اهمیت داده است، و آن را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته است. گذشته از علمای بزرگ شیعه که همه موثّقاند و حجت،دهها و دهها دانشمند و محدث و مورّخ و مفسر از اهلسنت نیز حدیث غدیر و واقعه آن را نقل کردهاند؛ مانند طبری و ابن اثیر و احمد حنبل.
اگر میشد…
اگر پس از درگذشت پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله به سفارشهای روز غدیر و موارد مکرر دیگری که پیامبر صلیاللهعلیهوآله ، علی علیه السلام را پیشوا معرفی فرموده بود عمل کرده بودند، اسلام جهان گیر میشد و دین خدا بشریت را به راه میآورد و عدالت و دادگری، آفاق تا آفاق گیتی را میگرفت. از اینجاست که همه هوشمندان تاریخ بشر که به گونهای ازاین واقعه آگاهی یافتهاند، از انحرافی که پس از رحلت پیامبر پیش آمد، اظهار تأسف کردهاند؛ از این جمله است ولتر، فیلسوف مشهور فرانسوی. وی تأسف خویش را چنین اظهار کرده است: «آخرین اراده محمد انجام نشد؛ او علی را به جای خود منصوب کرده بود…».
عید غدیر در احادیث
عید خلافت و ولایت
زیاد بن محمد گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و روز جمعه دارند؟ فرمود: «آری، روزی که رسول خدا صلیاللهعلیهوآله ، امیرمؤمنان علی علیه السلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد».
برترین عید امت
رسول خدا صلیاللهعلیهوآله فرمود: «روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علی بن ابیطالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد».
عید آسمانی
حضرت امام رضا علیه السلام به نقل از جدّش امام صادق علیه السلام فرمود: «روز غدیر خم، درآسمان مشهورتر از زمین است».
عید پر برکت
امام صادق علیه السلام فرمود: «به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی روز غدیر را میشناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه میکردند. بخششهای خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست».
روز سپاس و شادی
امام صادق علیه السلام فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست، و روز سرور و شادی است؛ به دلیل ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذاشت. من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید».
روز نیکوکاری و بخشش
از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمود: «یک درهم دادن به برادران با ایمان و معرفت در روز عید غدیر، برابر هزار درهم (در روزهای دیگر) است؛ بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».
روز ناله نومیدی شیطان
امام صادق علیه السلام از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیه السلام نقل کرد که فرمود: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».
پیام تبریک
غدیر، سرچشمه همیشهجوشان ولایت است که از سینه تفتیده «خم» به جام محبت دوستداران پیامبر و خاندانش جارى است. غدیر، شایسته هر ثناست که وحى از او پیراست و محمد بدو آراست و اسلام از او برخاست. غدیر، تفسیر بدر و احد و شأن نزول صفین و نهروان است. بدر، عدالت مىخواست؛ احد، شجاعت آرزو مىکرد؛ خیبر تماشاى صداقت را تمنا داشت و غدیر، آمین آن همه ثنا و دعا بود. غدیر، روز انسان است. غدیر، تداوم رسالت محمد صلی الله علیه و آله در ولایت على علیهالسلام است. غدیر، عید پیمان و میثاق و عهد است. غدیر، عید عدالت و رهبرى است. عید امامت و ولایت بر عاشقان مبارک باد.
کوثرى از مِىِ غدیر
پیامبر در سال دهم هجرت حج گزارد و به سوى مدینه بازگشت. در روز هجدهم ذىحجه که قافلههاى بسیارى پیش از پیامبر حرکت مىکردند و عدهاى از پسِ حضرت مىآمدند، پیامبر به سرزمین غدیر خم رسید. او به فرمان الهى دستور داد سواران و پیادگان توقف کنند، آنان که رفتهاند، بازآیند و آنان که نیامدهاند، برسند. سپس بر انبوهى از جهاز شتران فراز رفت و خداى را سپاس گفت و از اینکه به زودى از میان آنان خواهد رفت، خبر داد. سپس از آنان خواست درباره چگونگى ابلاغ رسالت وى گواهى دهند. مردمان فریاد برآوردند: شهادت مىدهیم که تو پیام حق را ابلاغ کردى، نصیحت کردى و جهاد نمودى. خداوند تو را پاداش نیکو دهد.
آنگاه از جایگاه والاى خود در میان امت سخن گفت و از آنان بر اولویت خود گواه خواست و پس از شنیدن پاسخهاى یکصدا و بلند، دست على علیهالسلام را گرفت و با شکوهى شگرف و فریادى رسا فرمود: «من کنت مولا فعلى مولاه.» سه بار این جمله را تکرار و بر یاوران و پذیرندگان ولایت او دعا کرد.
ویژگىهاى على علیهالسلام از دیدگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم
حضرت محمد صلی الله علیه و آله بارها با اشاره به موقعیت معنوى امام على علیهالسلام ، بر فضیلتهاى آن حضرت و وصى بودن ایشان تأکید ورزیده است. آن حضرت در گفتارى به دخترش، فاطمه علیهاالسلام مىفرماید: «اى فاطمه! آیا خشنود نیستى من تو را به همسرى کسى درآوردم که اسلامش پیشتر از دیگران و دانشش بیشتر از همگان است؟ به راستى، خداى تعالى به اهل زمین توجه فرمود و از میان ایشان، پدرت را برگزید و او را پیامبر قرار داد. بعد دوباره به آنها توجه فرمود و از ایشان شوهرت را برگزید و او را وصى قرار داد.» سپس رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «اى فاطمه! به راستى براى على فضیلتهایى است که هیچکس آن را ندارد: تو که بانوى زنان بهشتى، همسر او هستى. دو نتیجه و زاده رحمت، حسن علیهالسلام و حسین علیهالسلام که فرزندزادگان من هستند، فرزندان او هستند. برادرش، جعفر بن ابىطالب کسى است که با دو بال در بهشت آراسته گردیده است و با فرشتگان هر کجا خواهد، پرواز مىکند. علم اولین و آخرین نزد اوست. او نخستین کسى است که به من ایمان آورد. او آخرین کسى است که هنگام مرگ با من دیدن مىکند. او وصى من و وارث همه اوصیاست».
غدیر در قرآن
آیهاى که پیش از اعلام رسمى ولایت امیر مؤمنان على علیهالسلام نازل شد، از یکسو، بیانگر اهمیت فوقالعاده غدیر و از سوى دیگر، نشاندهنده نگرانىهاى رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در این باره است: «اى پیامبر! آنچه را از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است، کاملاً [به مردم] برسان و اگر [این کار را[ نکنى، رسالت او را انجام ندادهاى. خداوند تو را از [خطرهاى احتمالى [مردم نگه مىدارد و خداوند جمعیت کافران را هدایت نمىکند.» قرآن کریم، آشکارا اعلام نشدن ولایت على علیهالسلام را با ناتمام ماندن رسالت الهى برابر مىداند و در مقابل نگرانىهایى که رسول خدا صلی الله علیه و آله داشت، وعده حفظ و حراست به ایشان داده مىشود.
آیهاى که پس از اعلام ولایت امام على علیهالسلام در غدیر نازل شد، موجى از شادى را در دلهاى مؤمنان پدید آورد و آرامش و اطمینان خاطر به آنان بخشید: «امروز کافران از [زوال] دین شما ناامید شدند. بنابراین، از آنها نترسید و از من بترسید. امروز دین شما را کامل و نعمتها را بر شما تمام کردم و اسلام را به عنوان آیین [جاودان] شما پذیرفتم».
اوصاف غدیر در روایات
در فرهنگ شیعه و روایات اهل بیت علیهمالسلام ، از عید غدیر با عظمت ویژهای سخن به میان آمد و از آن با لقبها و ویژگیهای ممتازی نام برده شده است. برخی از آنان عبارتند از: روز خشنودی خدای رحمان، روز بسیار درود فرستادن بر محمد و آل محمد صلیاللهعلیهوآله ، روز دست یافتن به رحمت پروردگار، روز عبادت کردن، روز پذیرفته شدن اعمال شیعیان، روز تزکیه، روز ریزش گناه، روز رها کردن گناهان بزرگ، روز وانهادن نافرمانیها، روز راندن شیطان و ناخرسند گشتن آن، روز مستجاب شدن دعاها، روز داد و ستد با خدا، روز خواستن افزونیها، روز گشایش، روز لبخند زدن به چهره مؤمنان، روز مژده دادن، روز مهر ورزیدن، روز تبریک گفتن، روز خشنودی و رضایت، روز آراستن، روز پوشیدن لباسهای شایسته و افکندن جامههای سیاه،روز پیشی گرفتن، روزی که کلمات صریح درباره خاصان و افراد ویژه اعلان شد، روز پیمان و روز عیان شدن رازها.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم
شیخ صدوق در کتاب امالى، روایتى از امام باقر علیهالسلام و آن حضرت از پدران پاکش نقل مىکند که روزى رسول اکرم صلی الله علیه و آله رو به امیر مؤمنان على علیهالسلام کرد و فرمود: «اى على! خداوند آیه شریفه یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ را درباره ولایت تو بر من نازل کرد، تا آن را تبلیغ کنم. به یقین، کسى که خدا را بدون ولایت تو ملاقات کند، عملش باطل است».
عید غدیر از نگاه امام علی علیه السلام
ویژگیهای روز غدیر
امام رضا علیه السلام در روایتی میفرماید: «در روزگار امیرمؤمنان علی علیه السلام ، یکسال روز جمعه با عید غدیر همزمان گشت. آن حضرت بر فراز منبر رفت و خدا را چنان ستود که همانند آن شنیده نشده بود؛ ستایشی که کسی غیر از او درک نمیکرد. سپس به یارانش فرمود: «ای مؤمنان! امروز خداوند متعال، دو عید گرانسنگ و بزرگ را به هم پیوسته است؛ دو عیدی که پایداری و استواری هر کدام از اینها به دیگری است تا پدیده زیبای خویش را پیش شما کامل کند. شما را به راه رشد آگاه سازد و به روشنایی هدایت کند. راه میانهاش را برای پیمودن شما هموار کند و بخشش گوارایش را برایتان بگستراند. بیتردید، امروز موقعیت عظیمی دارد. در این روز، گشایش رخ داده، نردبان [تکامل] برافراشته شده و دلیلها آشکار گشته است. امروز، روز ظاهر شدن و پردهبرداری از مقام پیراستگی [عصمت و امامت] است. روز کمال یافتن آیین و نمایان ساختن پیمانها از دوروییها و انکارهای آگاهانه است».
وظایف مؤمنان در روز عید غدیر
امیرمؤمنان علی علیه السلام درباره وظایف مؤمنان در روز عید غدیر فرمود: «[در این روز] با گسترش دادن در هزینه و لوازم خانوادهتان به سوی آنان بروید و به برادرانتان نیکی کنید. خدای را برای آنچه به شما بخشیده است، سپاس گویید. با هم باشید؛ که خداوند، جدایی و پراکندگی شما را سامان میبخشد. به یکدیگر نیکی کنید؛ که خداوند، الفت شما را پایدار میسازد. نعمتهای خدا را به همدیگر هدیه دهید؛ که خداوند چندین برابر عیدهای پیشین و عیدهای آینده به شما پاداش میدهد؛ پاداشی که ویژه چنین روزی است. نیکیکردن در این روز، ثروت را ثمربخش میسازد و بر عمر میافزاید. همدردی کردن و مهرورزی با یکدیگر در این روز، رحمت خداوندی را جلب میکند. آن اندازه که توان دارید از فضل خداوند برای برادران و خانوادهتان با بذل آنچه موجود است، آماده و فراهم سازید. لبخند و شادمانی را میان خویش و در برخوردهایتان آشکار سازید و ستایش و سپاس خداوند را بر آنچه به شما بخشیده است، نمایان کنید».
حضرت فاطمه علیهاالسلام
از فاطمه زهرا علیهاالسلام پرسیدند که آیا رسول خدا صلی الله علیه و آله پیش از رحلتش درباره امامت امیر مؤمنان على علیهالسلام چیزى فرمود؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: «عجبا! آیا روز غدیرخم را فراموش کردهاید؟»
امام حسن علیهالسلام
امام حسن علیهالسلام فرمود: امت مسلمان از پیامبر شنیدند که درباره پدرم فرمود: او براى من همچون هارون براى موسى علیهالسلام است. همچنین دیدند که رسول خدا صلی الله علیه و آله او را در غدیرخم به عنوان امام نصب کرد.
امام حسین علیهالسلام
امام حسین علیهالسلام پیش از مرگ معاویه، خانه خدا را زیارت کرد. سپس بنىهاشم را گرد آورد و فرمود: آیا مىدانید پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ، على علیهالسلام را در روز غدیرخم به جانشینى خود برگزید؟ همگى گفتند: بله.
امام زین العابدین علیهالسلام
ابن اسحاق، تاریخنگار معروف مىگوید: به على بن حسین علیهالسلام گفتم: «من کنتُ مولاه فعلىٌ مولاه» یعنى چه؟ حضرت فرمود: پیامبر خدا به مردمان خبر داد که امام بعد از خودش، امیر مؤمنان على علیهالسلام است.
امام محمدباقر علیهالسلام
اَبان بن تَغلب مىگوید: از امام باقر علیهالسلام درباره این سخن رسول خدا صلی الله علیه و آله «من کنتُ مولاه فعلىٌ مولاه» پرسیدم. آن حضرت در پاسخ پیامبر فرمود: به مردمان گفت که امیر مؤمنان على علیهالسلام در میان مردم، جاىگزین من خواهد بود.
امام صادق علیهالسلام
در دوران زندگى امام صادق علیهالسلام بر اثر جوّ مناسبى که براى نشر معارف اهل بیت علیهمالسلام پیش آمد، حدیث غدیر بیش از همه دورهها مطرح شده است. آن حضرت درباره روز غدیر مىفرماید: «رسول خدا صلی الله علیه و آله در غدیر خم براى امیر مؤمنان على علیهالسلام پیمان گرفت و مردم به ولایت او اقرار کردند. خوشا به حال آنان که بر ولایت او ثابتقدم ماندند و واى بر کسانى که آن پیمان را شکستند».
امام کاظم علیهالسلام
در روزهایى که امام کاظم علیهالسلام در زندان بود، روزى هارون، خلیفه عباسى ایشان را احضار کرد و درباره ولایت اهل بیت علیهمالسلام بر مردم پرسید. حضرت فرمود: ما مىگوییم ولایت همه خلایق با ماست. دلیل ما، سخن پیامبر در غدیر خم است که فرمود: «من کنتُ مولاه فعلىٌ مولاه».
عید غدیر از نگاه امام رضا علیه السلام
هدیه به یاران
طوسی، از یاران امام رضا علیه السلام نقل میکند: «در روز غدیر، شرفیاب محضر حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام شدم. گرد ایشان گروهی از یاران خاصشان حضور داشتند. حضرت با اینکه خوراک و پوشیدنی و هدایا و حتی انگشتری و کفشهایی برای خانوادههای آنان فرستاده بود، ولی آنها را برای افطار نیز نگهداشت. امام احوال آنان و کسانی را که پیرامونشان بودند، سامان بخشید. ایشان در آن روز… پیوسته ارجمندی و پیشینه روز غدیر را یادآور میشدند. حضرت در بخشی از سخنان خود، خطبه امیرمؤمنان علی علیه السلام را در سالی که عید غدیر با روز جمعه همزمان شده بود، بیان کرد».
فضیلت روز عید غدیر
ابی نصر بَزَنْطی از یاران امام رضا علیه السلام میگوید: «خدمت آن حضرت بودم، درحالیکه مجلس پر از جمعیت بود و با یکدیگر درباره غدیر گفتوگو میکردند. برخی از مردم این واقعه را منکر شدند. امام فرمود: پدرم از پدرش روایت کرد که: «روز غدیر در میان اهل آسمان مشهورتر است تا میان اهل زمین.» سپس فرمود: «ای ابی نصر! هرجا که هستی، در این روز نزد [قبر[ امیرمؤمنان علی علیه السلام باش. به درستی که در این روز، خداوند گناه شصت سال از مؤمنان و مسلمانان زن و مرد را میآمرزد و از آتش دوزخ آزاد میکند، چند برابر آنچه در ماه رمضان و شب قدر و شب عید فطر آزاد کرده بود.» ایشان سپس ادامه داد: «اگر مردم ارزش این روز را میدانستند، هر آینه، فرشتگان در هر روز ده مرتبه با آنان مصافحه میکردند».
امام حسن عسکرى علیهالسلام
حسن بن ظریف مىگوید: به امام عسکرى علیهالسلام نامه نوشتم و پرسیدم معناى سخن پیامبر درباره امیر مؤمنان على علیهالسلام چیست که فرمود: «من کنتُ مولاه فهذا علىٌ مولاه.» حضرت فرمود: مقصود حضرت آن بود که او را نشانهاى قرار دهد که هنگام اختلاف، حزب خداوند با آن شناخته شوند.
پاسداشت غدیر؛ سنت نبوى
جوامع بشرى نیازمند یادآورى و حضور همیشگى هویتهاى فرهنگى و اصالتهاى معنوى است. زنده نگه داشتن شعایر الهى، رسالتى است که مرزبانان عقیده و ایمان، از جمله رسول اکرم صلی الله علیه و آله بر آن تأکید داشتهاند. از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود: «به من تبریک بگویید؛ زیرا خداوند مرا به پیامبرى و اهلبیتم را به امامت ممتاز ساخته است».
در روایت دیگرى پس از ذکر حدیث غدیر آمده است: «سپس رسول گرامى در خیمه مخصوص خویش نشست و به امیر مؤمنان على علیهالسلام دستور داد در خیمه دیگرى بنشیند و به مردم امر فرمود به حضور على علیهالسلام برسند و به او تبریک بگویند.» اینک و در عصر ما، شناختن مرزهاى بلند غدیر، بازگویى این شکوه و جشن و سرور این عید بزرگ، در راستاى آن پاسداشت است.
آداب غدیر
در تاریخ اسلام، غدیر و امامت همان اندازه اهمیت دارد که روز مبعث؛ زیرا غدیر، امامت را به وجود آورد و ادامه رسالت بود. حاج میرزا جواد ملکى تبریزى در اینباره مىنویسد: «روز غدیر نسبت به مبعث، به منزله باطن از ظاهر و به منزله روح از انسان است؛ زیرا هر چه در مبعث از خیر و سعادت وجود دارد، مشروط به ولایت امیر مؤمنان و امامان است».
به دلیل اهمیت عید غدیر به عنوان بزرگترین و مهمترین اعیاد اسلامى است که آداب بىشمارى براى آن بیان شده است. فراوانى آداب و اعمال این روز، با اعمال هیچ روزى قابل مقایسه نیست و در این آداب و اعمال، همه گروهها مورد خطاب قرار گرفتهاند. از جمله آداب عبادى این روز به نماز شب و روز غدیر، نماز مسجد غدیر، روزه، یاد خدا و پیامبر، زیارت امیر مؤمنان على علیهالسلام و غسل مىتوان اشاره کرد.
همچنین جشن و عید گرفتن، تبریک و تهنیت به پیامبر، امیر مؤمنان و یکدیگر، دید و بازدید، صدقه دادن، دیدار با رهبرى و بیعت و اتحاد و اجتماع، از جمله آداب اجتماعى و سیاسىِ سفارش شدگروه اموزشی ایده پردازان
صفحه قبل 1 صفحه بعد